Coronavirus Hakkında Önemli Bilgiler

    Coronavirus

Coronavirüsler, memelilerde ve kuşlarda hastalıklara neden olan bir grup virüstür. Coronaviruslar yarasalar ve develer başta olmak üzere birçok hayvan türünde yaygın olarak bulunur. İnsanlarda  tipik olarak hafif soğuk algınlığı da dahil olmak üzere solunum yolu enfeksiyonlarına neden olur.

SARS, MERS ve COVID-19 Wuhan koronavirüs salgınına neden olan yeni Coronavirüs gibi daha nadir formlar ölümcül olabilir. İnek ve domuzlarda koronavirüsler ishale, tavuklarda üst solunum yolu hastalığına neden olurlar. Coronavirüsler  yuvarlak, dikensi proteinlerin ile çevrilidir bu nedenle bir taç yada güneş halesi gibi görünürler ve isimlerini de bu yapıdan alırlar Coronavirüsler, zarflı, pozitif  tek iplikçikli ve sarmal simetrili RNA virüsleridir. Coronavirüsler genetik olarak birbirinden oldukça farklı olabilir.

Coronavirusler Nidovirales grubunda, Coronaviridae ailesi ve Orthocoronavirinae alt ailesi içersinde yer alır. Dört Coronavirus alt grubu bulunmaktadır. Bazı Coronaviruslar nadiren hayvanlardan insanlara bulaşıp infeksiyona neden olabilir. Bu klinik tablolar çok hafif yada ölümcül olabilir. Önleme veya tedavi için onaylanmış aşılar veya antiviral ilaçlar yoktur.

 

İnsan Coronavirusları nelerdir?

İnsan Coronavirusları 1960’lı yıllarda tanımlanmıştır. Bugün insanda infeksiyon etkeni olduğu bilinen yedi Coronavirus bulunmaktadır.

 

İnsanlarda sıklıkla görülen, alt ve üst solunum yollarını etkileyen Coronavirusler;

*229E (Alfa Coronavirus)

*NL63 (Alfa Coronavirus)

*OC43 (Beta Coronavirus)

*HKU1 (Beta Coronavirus)

 

Son yıllarda tanımlanmış ve salgın yapmış Coronavirus’lar;

SARS-CoV: 2002 yılında Çin’de tanımlanmıştır. Ciddi akut solunum yolları sendromuna (SARS) neden olmaktadır. 2002 ve 2003 yıllarında dünya genelinde salgın yaparak ve 774 kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştur.

MERS-CoV: 2012 yılında Suudi Arabistan’da ortaya çıkmış ve bugüne dek birçok ülkede görülmüştür. Orta Doğu solunum yolları sendromu virüsü (MERS) olarak isimlendirilmiştir.

COVID-19: 2019 yılı aralık ayında nsanlarda pnömoni salgını yapması ile Çin’in Hubei eyaletine bağlı Wuhan şehrinde tanımlanmıştır. COVID-19 ilk olarak Çin’in Wuhan şehrinde ciddi alt solunum yolu infeksiyonu yapan bir etken olarak tanımlanmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda etkenin tanımlanmış viruslardan farklı olduğu anlaşılmıştır.Virusun genom yapısı hızlı bir biçimde tanımlanmış ve vakalar hızla tespit edilmiştir. Halen net bir bilgi olmasa da kaynağın yarasalar ya da yarasalardan beslenen yılanlar olabileceği düşünülmektedir. Zaman içerisinde vaka sayısı artmış ve ağlık çalışanlarında infeksiyon gelişmesi ile  virusun insandan insana yayılabildiğini görülmüştür.

 

Salgın nasıl ilerledi?

Bugüne dek vakaların çoğunluğu Çin’de olmakla birlikte diğer ülkelerde özellikle Çin’e seyahat etmiş bireylerde hastalık tanımlanmıştır. Hastalık, hastalardan sağlık çalışanlarına da bulaşmaktadır.

COVID-19 nedeniyle tüm 02.02.2020 tarihi itibari ile,  Dünyada 14457 doğrulanmış vaka ve 305 (1 i Çin dışı) ölüm bildirilmiştir. Güncel rakamları ” https://actopharma.com/2019-ncov-global-cases-corona-virus-update-online/ ” adresinden takip edebilirsiniz.

COVID-19 ile ilgili olarak, 30 Ocak 2020 tarihinde; *Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) “Uluslararası Acil Durum” ilan etti. DSÖ – Acil durum ilanı, hastalığın seyri ve yayılımı ile ilgili değil, Kısıtlı imkanı olan ülkelere destek  ulaştırmak için  ilan ettiklerini bildirdiler.

Son önerilerde;  erken tanımlama ve kaynak kontrolünün sağlanması, tüm hastalar için mutlaka damlacık ve temas izolasyonunun yapılması ve benzer standart önlemlerin uygulanması, uygulanabilecek durumlarda da solunum izolasyon önlemlerinin uygulanması, idari kontroller ve çevre ve mühendislik kontrolleri gibi önlemler vardır.

 

Hangi hastalarda 2019-nCoV infeksiyonundan şüphelenilmeli?

Şüpheli COVID-19 infeksiyonu olan hastaların erken tanınması kaynak kontrolünün sağlanması için çok önemlidir. Ateş ve akut solunum yolu hastalığı (öksürük, solunum sıkıntısı vb bulgular) ile başvuran hastalarda ayrıntılı bir seyahat öyküsü mutlaka sorgulanmalıdır.

Semptomların başlamasından önce 14 gün içinde Çin’e seyahat öyküsü bulunan kişiler, COVID-19 açısından araştırılan bir hasta ya da laboratuar olarak kanıtlanmış COVID-19 hastası ile teması olan hastalar hemen diğer hastalardan ayrı bir alana alınmalı ve mutlaka hızlıca sağlık otoritelerine bildirimi yapılmalıdır. (Ayrıntılı bilgi:  T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü COVID-19 Hastalığı Sağlık Çalışanları Rehberi).

 

Tanı için hangi örnekler, ne zaman ve nasıl toplanmalı?

Klinik örnekler hastalardan solunum patojenlerinin test edilmesi için semptom başlangıcından bağımsız olarak mümkün olan en kısa sürede toplanmalı, ancak biyogüvenlik nedeniyle, hücre kültürü ve benzeri viral izolasyon girişim işlemlerinde bulunulmamalı, ilgili ve yetkili kurumlara örnekler ivedilikle gönderilmelidir.

 

Test için üç örnek tipi;

  • Alt solunum (balgam, derin trakeal aspirat, bronkoalveoler lavaj),
  • Üst solunum (nazofarengeal ya da orofarengeal sürüntü, nazofarengeal yıkama/aspirat, nazal aspirat)
  • Serum örnekleri

Örnekler toplanırken uygun infeksiyon kontrolü sağlanmalıdır. Örnekler 2-8 oC’de saklanmalı, ilgili laboratuara buz paketi içinde gönderilmelidir. Örneklerin üzerine hasta bilgileri, örnek tipi, alınma tarihi ve saati mutlaka yazılmalıdır.

  • Nazofarengeal ve orofarengeal sürüntü örnekleri yalnızca plastik sentetik elyaf çubuklarla alınmalı, kalsiyum aljinat çubukları ya da tahta şaftlı çubuklar kullanılmamalıdır.
  • Serum örnekleri çocuk ve erişkinlerden 1-5 ml, infantlardan 1 ml tam kan örneği şeklinde toplanmalıdır. Tüpler en az 30 dakika dik olarak saklanmalı ve daha sonra 1000-1300 göreli santrifüj kuvvetinde (RCF) 10 dakika santrifüj edilmelidir.

 

Şüpheli hastalar nasıl izole edilmeli?

Şüpheli hastalardan tespit edilir edilmez cerrahi maske takmaları istenmeli ve hastalar yeterli şeklide havalandırılan tek kişilik bir odada (doğal havalandırmalı genel koğuş odaları için 160 L/saniye/hasta) kapı kapalı olarak, mümkünse ve ideal olarak negatif basınçlı izolasyon odasında izlenmelidir. Tek kişilik oda olmayan durumlarda ve koşullar yetersiz olduğunda kohort uygulaması yapılmalıdır.

Hastayla teması olacak tüm bireyler, aile üyeleri, ziyaretçiler ve sağlık çalışanları da dahil standart önlemlere ek olarak mutlaka damlacık ve temas izolasyonu önlemlerine uymalı; cerrahi maske, temiz, steril olmayan tek kullanımlık, uzun kollu sıvıya dayanıklı önlük, eldiven, göz koruması (örn. gözlük veya yüz siperi) kullanmalıdır. Mümkün olan her durumda solunum izolasyon önlemlerine de uyulmalıdır.

Tek kullanımlık atılabilir veya hastaya özel ekipman (örneğin stetoskoplar, kan basınç manşetleri ve termometreler) kullanılmalı veya kohort uygulamasında hastalar arasında paylaşılması söz konusu olacaksa, ekipmanlar temiz olmalı ve her hasta kullanımı arasında dezenfekte edilmelidir (örneğin etil alkol %70 ile).

Her durumda el hijyenine mutlaka uyulmalıdır.

Hasta ve vücut sıvıları ile temas eden ya da etme ihtimali olan çevre yüzeylerinin düzenli şeklide su ve deterjanla iyice temizlenmesi ve hastanede yaygın olarak kullanılan dezenfektanların uygulanması (sodyum hipoklorit gibi) etkili ve yeterli bir prosedürdür. Çamaşırlar, yemek servis gereçleri ve tıbbi atıklar güvenli rutin prosedürlerle yönetilebilir.

 

Hasta transportu nasıl yapılmalı?

Eğer hastanın transportu gerekiyorsa, personele, diğer hastalara, ziyaretçilere ve hastaya cerrahi maske giydirilmeli, hastanın gideceği yere mutlaka önceden haber verilmeli ve gerekli standart önlemler uygulanmalıdır. Hasta taşıyan sağlık çalışanları da daha önce belirtilmiş olan koruyucu ekipmanları kullanmalı ve el hijyenine uymalıdır.

 

Ambulansla transport sırasında nelere dikkat edilmeli?

Ambulanslarla taşıma sırasında kişisel koruyucu ekipman hazır olarak bulundurulmalı, ilk müdahaleden hasta teslim edilene kadar kişisel koruyucu ekipman kullanılmalıdır.

Hastanın sekresyonları veya vücut çıktılarının aerosolizasyonuna neden olabilecek girişim yapılacağı durumlarda  N95 /FFP3  maske ve yüz siperliği kullanılmasına dikkat edilmelidir.

Nakil sonrasında ambulanslar temizlenmeli ve dezenfeksiyonu sağlanmalıdır.

Şüpheli hastayla temas durumunda ne yapılmalı?

COVID-19 infeksiyonu şüphesi olan bir hastayla temas halindeki sağlık çalışanlarının, aile üyelerinin ve ziyaretçilerin sayısı sınırlanmalı; Tüm personel ve ziyaretçiler de dahil olmak üzere hastanın odasına giren tüm kişilerin kaydı tutulmalıdır. Hasta asemptomatik olana kadar tüm bu önlemlere  uyulmalıdır.

COVID-19 infeksiyonu için doğrulaması yapılmış veya değerlendirmesi devam eden bir kişi ile yakın temas etmiş olanlar, son temaslarından sonraki 14 gün boyunca günde iki kez ateşleri ölçülmeli, öksürük, solunum sıkıntısı ile titreme, vücut ağrıları, boğaz ağrısı, baş ağrısı, ishal, mide bulantısı / kusma, ve burun akıntısı gibi diğer erken semptomların olup olmadığı takip etmelidir.